SIEĆ REGIONALNYCH OŚRODKÓW DEBATY MIĘDZYNARODOWEJ

DYPLOMACJA CZASÓW WOJNY odcinek 18.

Raport Karskiego

Wyjątkowym rozdziałem historii polskiej dyplomacji w okresie II wojny światowej była pomoc udzielana w rozmaity sposób obywatelom polskim narodowości żydowskiej. Nielicznym z nich udało się opuścić kraj we wrześniowej fali uchodźców. Na terenach zajętych przez III Rzeszę Żydzi zostali pozbawieni wszelkich praw obywatelskich i cywilnych, zmuszeni do zamieszkania w gettach, poddani surowym karom za łamanie przepisów dyskryminacyjnych, wystawieni na codzienną śmierć. Od roku 1941 podlegali systematycznej eksterminacji ujętej w 1942 r. w nazistowski plan całkowitej zagłady europejskich Żydów. Do 1945 roku w niemieckich obozach zagłady i w gettach straciło życie około 3 milionów polskich Żydów. Na terenach zajętych przez ZSRR od 100 do 300 tys. Żydów zostało w latach 1939-1941 deportowanych wraz z ludnością polską w głąb Związku Radzieckiego.

W historii działań związanych z sytuacją Żydów w okupowanej Polsce wyjątkową rolę odegrał Jan Karski, który przed wrześniem 1939 r. – jeszcze pod swym rodowym nazwiskiem jako Jan Kozielewski – odbył staż w Konsulacie Generalnym w Londynie i po praktyce został etatowym pracownikiem w centrali MSZ. Zaangażowany w działalność konspiracyjną, pracownik Biura Propagandy i Informacji Komendy Głównej AK, odbył wiele podróży kurierskich między Polską, Francją i Wielką Brytanią. W 1942 r. Karski przekazał rządowi RP w Londynie, a następnie światowej opinii publicznej pierwsze obszerne informacje naocznego świadka o Holocauście. W lipcu 1943 r. swą relację przedstawił m.in. prezydentowi USA F.D.Rooseveltowi. Karski powiedział wówczas przywódcy światowego mocarstwa: „Jeżeli Niemcy nie zmienią metod wobec ludności żydowskiej, jeśli nie będzie interwencji Aliantów – czy to poprzez represje, czy innego rodzaju, jeśli wreszcie nie zajdą okoliczności nieprzewidziane, w ciągu półtora roku od mojego wyjazdu z Kraju ludność żydowska w Polsce, poza działaczami pracującymi w żydowskim ruchu podziemnym w łączności z nami, przestanie istnieć”. Informacje Karskiego stały się podstawą noty rządu RP z 10 grudnia 1942 r. skierowanej do rządów 26 krajów sygnatariuszy Deklaracji Narodów Zjednoczonych. Nota została następnie opublikowana w broszurze „The Mass Extermination of Jews in German Occupied Poland”, wydanej przez polskie MSZ.

MMŁ/HW/1922
Paszport dyplomatyczny Jana Karskiego
– autor/wytwórca: Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej (na uchodźstwie)
– pochodzenie: Anglia
– czas i miejsca powstania: 07.05.1943 r. Londyn
– materiał: papier, papier fotograficzny, atrament, ołówek
– techniki wykonania: druk, pismo odręczne ołówkiem, pismo odręczne piórem i atramentem, pieczęć tuszowa, fotografia, jęz. polski, jęz. angielski, jęz. francuski, jęz. portugalski
– wymiary: wys. 29 cm szer. 21,6 cm
– ewentualnie wagę:
– opis: Nr dokumentu 1718/L.1218. Strona tytułowa dwujęzyczna (jęz. polski i francuski), do niej przypięta zszywkami fotografia, Stron 8, na których odbitki 18 pieczątek tuszowych (ostatnio datowana 12 maja 1945 r.) , wbijanych jako wizy dyplomatyczne tranzytowe w Portugalii, Gambii, Trynidadzie, Bermudzie, Nowej Fundlandii (Kanada), Nowym Jorku (USA) i ponownie w Kanadzie. Paszport ważny do 31 maja 1944 r. Mylne miejsce i data urodzenia J. Karskiego – Zgierz, 22 marca 1912.

Na ilustracji:

Paszport dyplomatyczny wydany Karskiemu przed podróżą do USA w 1943 roku.

Zadanie publiczne współfinansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie "Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej 2019-2021"