Zapraszamy na debatę
„Powstanie Korpusu gen. Andersa jako ratunek dla zesłańców i ucieczka z „nieludzkiej ziemi” 18 października 2021 r. o godz. 18:00.
Debata dostępna będzie online na kanale na Youtube RODM w Szczecinie https://www.youtube.com/channel/UCSCnMjc2TsB6yBNPdiiB93g
Uczestnikami debaty będą wybitni specjaliści tego tematu, historycy, autorzy wielu książek i publikacji.
– prof. dr hab. Janusz Odziemkowski – Instytut Historii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; członek Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej
– prof. dr hab. Bogusław Polak – Wydział Humanistyczny Politechniki Koszalińskiej, były członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, specjalista z zakresu historii wojskowości,
– prof. dr hab. Zbigniew Wawer – długoletni pracownik Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie i Politechniki Koszalińskiej, obecnie dyrektor Łazienek Królewskich. Były dyrektor Muzeum Wojska Polskiego m.in. autor książki: Monte Cassino. Walki 2 Korpusu Polskiego
Debatę poprowadzi pan dr hab. prof. US Piotr Briks historyk zajmujący się miedzy innymi historią i relacjami społeczno- politycznymi na Bliskim Wschodzie.
Współorganizatorem debaty jest Akademicki Klub Obywatelski koło w Szczecinie.
W trakcie dyskusji uczestnicy debaty przedstawią przyczyny, założenia i początki działalności w ZSRR oraz w okresie późniejszym 2 Korpusu Polskiego gen. Andersa.
18 maja 1944 r. oddziały 2. Korpusu Polskiego, dowodzonego przez gen. Władysława Andersa przełamując obronę niemiecką zdobyły Monte Cassino, otwierając wojskom sprzymierzonym drogę na Rzym. Polskie zwycięstwo sławione przez Ref-Rena w Czerwonych makach na Monte Cassino stało się jednych z największych osiągnięć polskiego oręża. Gen. Anders był od tej pory nie tylko tym, który wyprowadził Polaków z „nieludzkiej ziemi”, ale także poprowadził ich do zwycięstwa.
Władysław Anders (1892-1970) urodził się w Błoniu koło Kutna. W 1913 r. rozpoczął służbę w wojsku rosyjskim jako kawalerzysta. Ukończył szkołę oficerską i wziął udział w I wojnie światowej, a za czyny wojenne został odznaczony Krzyżem św. Jerzego. Pod koniec wojny przeszedł do I Korpusu Polskiego. Brał udział w formowaniu 1 Pułku Ułanów Krechowieckich oraz był Szefem Sztabu 1 Dywizji Strzelców. Pod koniec 1918 r. został Szefem Sztabu Armii Wielkopolskiej i w jej szeregach brał udział w Powstaniu Wielkopolskim (1918-1919). W czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził 15. Pułkiem Ułanów Poznańskich i w czasie walk został ranny. Jesienią 1921 r. podjął studia w Paryżu, w Wyższej Szkole Wojennej (École supérieure de guerre), którą ukończył w 1924. W tym też roku otrzymał awans do stopnia pułkownika. Jako znakomity jeździec brał udział w międzynarodowych zawodach hippicznych, zwyciężając ze swoją ekipą w Nicei. W czasie zamachu majowego (1926) opowiedział się po stronie rządowej, co jednak nie zahamowało jego dalszej kariery. Po dwóch latach objął dowództwo Kresowej Brygady Kawalerii, a w 1937 r. staną na czele Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. W międzyczasie (1934) został awansowany do stopnia generała brygady.
W czasie kampanii polskiej 1939 r. walczył m.in. pod Tomaszowem. 29 września 1939 r. został pojmany przez Sowietów i trafił do więzienia we Lwowie. Stamtąd został przewieziony do Moskwy, na Łubiankę (1940), gdzie starano się namówić go do zdrady Polski i podjęcia współpracy ze Związkiem Sowieckim. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i podpisaniu umowy między rządem gen. W. Sikorskiego a rządem sowieckim (układ Sikorski-Majski, 30 lipca 1941 r.), gen. W. Anders został zwolniony z sowieckiego więzienia (4 sierpnia). W tym samym dniu został też mianowany dowódcą tworzącego się w Związku Sowieckim Wojska Polskiego, a tydzień później Naczelny Wódz mianował go generałem dywizji.
Od tego momentu gen. Anders stał się nadzieją dla polskich obywateli rozsianych w obozach bezkresnego sowieckiego imperium i zwalnianych przez Sowietów na mocy tzw. amnestii. W 1942 r. armia polska, licząca ponad 100 tys. ludzi ewakuowała się z ZSRS do Iranu, a potem dalej, na Bliski Wschód. Tam powstał 2. Korpus Polski, który wsławił się m.in. walkami o Monte Cassino, Ankonę i Bolonię (1944–1945). Wraz z armią Andersa „nieludzką ziemię” opuściły tysiące kobiet i dzieci, dla których generał stał się symbolem ocalenia.
Od 1945 r. gen. W. Anders przebywał na emigracji w Londynie, nie mogąc pogodzić się z oddaniem Polski Stalinowi przez aliantów zachodnich. Jego działalność polityczna na Zachodzie związana była z piastowaniem różnych funkcji w polskich władzach emigracyjnych, ale ich znaczenie systematycznie malało. Został m.in. Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych i Wodzem Naczelnym.
Grafika: fragment okładki książki wydanej nakładem IPN: Sławomir Kalbarczyk, Armia Andersa w ZSRS 1941–1942. Niespełnione braterstwo broni z Armią Czerwoną, Warszawa 2020, https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/ksiazki/101130,Armia-Andersa-w-ZSRS-19411942-Niespelnione-braterstwo-broni-z-Armia-Czerwona.html
