Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Szczecinie, Radio Szczecin oraz Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie zapraszają 24 maja 2021 r. o godz. 20:00, w ramach audycji Radio Szczecin na Wieczór, na debatę w ramach cyklu #RODMonline, pod tytułem:
„Na ubitej ziemi. Od buntu polskiej wsi do „Solidarności” rolniczej”
Powstanie „Solidarności” było jednym z najważniejszych wydarzeń końca XX w. na świecie. Od samego początku wspierali ją polscy rolnicy. Rejestrując NSZZ „Solidarność”, komuniści nie zgodzili się na rejestrację podobnego związku rolników. Jego statut został złożony w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie już 24 września 1980 r.
Wśród najważniejszych postulatów ludności wiejskiej znalazły się:
- prawo do swobodnego zrzeszania się w niezależnych związkach zawodowych,
- poszanowanie przez komunistyczne władze prawa do własności ziemi,
- swobodny obrót własnością ziemską,
- zrównanie w prawach gospodarstw rolników indywidualnych z uprzywilejowanymi dotąd państwowymi gospodarstwami rolnymi (PGR),
- ujednolicenie praw socjalnych na wsi i w mieście,
- reforma szkolnictwa wiejskiego,
- poszanowanie wolności religijnej.
29 grudnia 1980 r. w Ustrzykach Dolnych rozpoczął się chłopski protest, a 5 stycznia 1981 r. w Rzeszowie rozpoczęła się okupacja siedziby Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych. Na przełomie stycznia i lutego kilkanaście osób podjęło głodówkę w kościele św. Józefa w Świdnicy. Jednym z postulatów protestujących była rejestracja niezależnego związku zawodowego rolników. Co prawda 10 lutego komunistyczny Sąd Najwyższy odrzucił wniosek o rejestrację „Solidarności” rolników, jednak wkrótce (18/20 lutego) protesty doprowadziły do podpisania tzw. porozumień rzeszowsko-ustrzyckich. Były one ostatnim – po Gdańsku, Szczecinie, Jastrzębiu-Zdroju, Dąbrowie Górniczej – porozumieniem społecznym zawartym w latach 1980-81. W reakcji na stały sprzeciw reżimu w sprawie rejestracji związku zawodowego rolników w marcu w Poznaniu doszło do zjednoczenia istniejących już niezależnych organizacji chłopskich, które przyjęły wspólną nazwę NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Działania rolników były systematycznie wspierane przez NSZZ „Solidarność” oraz hierarchię kościelną. Prymas Stefan Wyszyński wielokrotnie spotykał się z liderami „chłopskimi” oraz osobiście interweniował u komunistycznych władz, popierając dążenia ludności wiejskiej.
W walce przeciwko powstaniu rolniczego związku zawodowego komunistyczna władza doprowadziła do słynnego kryzysu bydgoskiego. Jako protest wobec brutalnych działań reżimu 27 marca 1981 r. miał miejsce największy strajk w Polsce. Uczestniczyło w nim ok. 11 mln osób, a więc nawet więcej niż wynosiła liczba członków „Solidarności”. Dopiero ten zdecydowany protest wszystkich środowisk patriotycznych w całej Polsce wymusił rejestrację 12 maja 1981 r. Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Wielu specjalistów ocenia ten sukces także jako ostatnie społeczne dzieło prymasa Wyszyńskiego. Swojego oburzenia nie kryli natomiast komuniści moskiewscy. „Kania obiecał, że się nie poddacie, że nie zarejestrujecie »Solidarności wiejskiej«. […] A jednak skapitulowano. W jakiej postawiliście nas sytuacji?” – huczał członek sowieckiego Politbiura Michaił Susłow. (…)
Zaproszeni goście:
- prof. Barbara Fedyszak-Radziejowska – socjolog i etnograf, była przewodnicząca Kolegium IPN, od 2015 doradca prezydenta RP Andrzeja Dudy
- Danuta J4żoska-Kaczanowska
dziennikarka, m.in.: tygodnik „Wiadomości Zachodnie”, „Sztandar Młodych”, „Głos Szczeciński, „Tygodnik Rolników „Solidarność”. Działaczka szczecińskiej „Solidarności”. Była rzecznik prasowa wojewody szczecińskiego.
- Artur Balazs
polityk, rolnik i działacz opozycji antykomunistycznej w PRL. Poseł na Sejm X, I, III i IV kadencji, senator III kadencji, minister-członek Rady Ministrów w latach 1989–1991 i 1991–1992, minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a następnie minister rolnictwa i rozwoju wsi w latach 1999–2001.
- Zbigniew Bogucki
polityk i prawnik, adwokat, prokurator, od 2020 wojewoda zachodniopomorski.
01.2020 Szczecin. Fot. Robert Stachnik
- Edward Kosmal
przewodniczący i aktywny działać NSZZ “Solidarność” Rolników Indywidualnych. W przeszłości przewodniczący rady gminy Stargard i radny rady powiatu w Stargardzie.
- Bogusław Pałka
polityk, urzędnik samorządowy, rolnik, poseł na Sejm X kadencji.
- prowadzenie: red. Piotr Kobalczyk
dziennikarz, redaktor i publicysta radiowy, prasowy i telewizyjny – w dziennikarstwie od 1991 r. Obecnie kierownik Redakcji Publicystyki Radia Szczecin S.A.
Debata dostępna na:
– antena Radia Szczecin
92.0 i 94.4 MHz – Szczecin
98,7 MHz – Kołobrzeg
106,3 MHz – Świnoujście
– www.youtube.com/user/RadioSzczecin
– www.youtube.com/RODMSzczecin
– www.facebook.com/RODM.Szczecin
Debata poprzedzona będzie otwarciem w dniu 24.05.2021 r. przed budynkiem Radia Szczecin wystawy pt. „Tu rodziła się „Solidarność” rolników” przygotowaną przez Instytut Pamięci Narodowej.
Wstęp wolny
